Việc lạm dụng thuốc ngủ có thể gây lệ thuộc, buộc phải tăng liều cho các lần sau và gây ra những tác động xấu đến sức khỏe như giảm tỉnh táo, mất ngủ nặng, lú lẫn, giảm trí nhớ…
Kể từ đợt dịch Covid-19 đến nay, anh Lê Văn Hoàng (43 tuổi, quận Bình Tân, TP HCM) đã nghỉ việc ở nhà và bị chứng mất ngủ nghiêm trọng hơn. Anh tự mua thuốc an thần để cải thiện tình trạng. Tuy nhiên, sau 5-6 tháng liên tiếp sử dụng, anh phát hiện mình buộc phải sử dụng thuốc mỗi tối để có thể ngủ. Anh ăn ít hơn, cảm thấy mệt mỏi, giảm tập trung và khả năng phán đoán.
Theo các bác sĩ chuyên khoa thần kinh, nhiều người đã tới khám mất ngủ và cho biết sau khi sử dụng thuốc ngủ, thuốc an thần một thời gian dài, họ đã cảm thấy cơ thể mệt mỏi, thiếu sức sống, khó kiểm soát cảm xúc và hành vi. Một số người thậm chí gặp vấn đề về sức khỏe, suy nhược tinh thần và thể chất.
Việc lạm dụng thuốc an thần có thể gây ra lệ thuộc thuốc, hậu quả khiến người bệnh phải sử dụng liều cao hơn để có thể ngủ được hàng đêm. Các loại thuốc an thần có tác dụng ức chế thần kinh trung ương, gây ra tác dụng phụ như buồn ngủ vào ban ngày, giảm tỉnh táo, khó tập trung, giảm khả năng phán đoán và phối hợp động tác, cản trở các kỹ năng vận động. Nhiều người tự dùng thuốc ngủ còn gặp phải tác dụng phụ như suy giảm trí nhớ và nhầm lẫn với các triệu chứng của bệnh sa sút trí tuệ.
Lạm dụng thuốc an thần còn làm tăng nguy cơ tai biến mạch máu não so với những người không lệ thuộc thuốc. Tỷ lệ tử vong ở người nhồi máu cơ tim sử dụng thuốc an thần cũng cao hơn so với những người không hoặc ít sử dụng thuốc ngủ.
Mỗi nhóm thuốc an thần có cơ chế tác dụng khác nhau, vì vậy tác dụng phụ thường rất đa dạng. Chẳng hạn, các thuốc dẫn xuất Benzodiazepin có thể gây lú lẫn, giảm trí nhớ, nhìn mờ, ảo giác, tăng động, hạ huyết áp và táo bón. Các thuốc chống trầm cảm, kháng histamin H1 có khả năng gây khô miệng, bí tiểu, hạ huyết áp thế đứng và ảnh hưởng đến nhịp tim. Khi ngưng sử dụng thuốc đột ngột, có thể dẫn đến hội chứng cai thuốc với các triệu chứng lo lắng, mất ngủ, rối loạn tiêu hóa, đau đầu, run cơ, và thậm chí là biến dạng tri giác, ảo tưởng, co giật, rối loạn hành vi.
Mỗi bệnh nhân mắc chứng mất ngủ có nguyên nhân và phương pháp điều trị khác nhau. Việc sử dụng loại thuốc, thời gian dùng thuốc, cách giảm dần liều thuốc để hồi phục triệu chứng mà không gây mất ngủ trở lại… đều cần có sự chỉ định và theo dõi của bác sĩ.
Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng trong việc phục hồi hoạt động của não bộ, đồng thời cân bằng các yếu tố sinh lý, miễn dịch và chuyển hóa trong cơ thể. Nếu mất ngủ không được cải thiện sớm và triệt để, nó có thể kéo dài và dẫn đến các bệnh lý đột quỵ, thoái hóa thần kinh, tim mạch, ung thư, béo phì, suy giảm chức năng sinh lý, rối loạn tâm lý, cảm xúc…
Để cải thiện tình trạng mất ngủ, trước tiên bạn có thể thử áp dụng các phương pháp không dùng thuốc như vệ sinh giấc ngủ, thiền yoga, ấn huyệt, ngâm chân nước ấm, tắm nước nóng và nước lạnh, massage. Bạn có thể ưu tiên bổ sung các thực phẩm giàu dinh dưỡng cho trí não như kali, canxi, serotonin, tryptophan, vitamin B6. Các dưỡng chất này có trong chuối, sữa, cá, yến mạch, hạt sen, đậu xanh, các loại trái cây.
Việc điều trị bệnh mất ngủ quan trọng nhất là tìm ra nguyên nhân để can thiệp tận gốc. Ngoài ra, mất ngủ có thể tiềm tàng những biểu hiện của vấn đề sức khỏe, vì vậy những người đang gặp khó khăn khi ngủ không nên cố chịu đựng hoặc chủ quan mà nên đến gặp bác sĩ càng sớm càng tốt để có phương pháp điều trị phù hợp.