Ác mộng là hiện tượng phổ biến khi ngủ đối với con người. Khoảng 85% người trưởng thành gặp ít nhất một cơn ác mộng trong vòng một năm. Theo khảo sát trên tạp chí PubMed, khoảng 4-10% người gặp ác mộng một hoặc nhiều hơn một lần mỗi tuần, đặc biệt là phổ biến hơn ở phụ nữ, trẻ em và những người mắc các chứng bệnh tâm thần.
Các chuyên gia vẫn chưa có câu trả lời chính xác về nguyên nhân gây ra ác mộng. Tuy nhiên, họ cho rằng ác mộng xảy ra khi cơ thể cố gắng tái tạo ký ức, điều chỉnh tâm trạng và xử lý các trải nghiệm khi con người thức giấc. Một số nhà nghiên cứu đưa ra giả thuyết ác mộng là biểu hiện của một quá trình bình thường, trong khi số khác nhận định đây là hiện tượng bất thường.
Do tâm lý căng thẳng, stress
Mặc dù vẫn chưa đưa ra được kết luận cuối cùng, các nhà khoa học đã đưa ra một số yếu tố cơ bản gây ra ác mộng. Điển hình là ác mộng thường xảy ra thường xuyên hơn trong giai đoạn căng thẳng, khi một người gặp những chuyển biến lớn trong cuộc sống. Nội dung của những giấc mơ thường phản ánh nguồn gốc của căng thẳng khi còn thức.
Một số nhà nghiên cứu cho rằng ác mộng còn mang lại tác dụng giúp giảm bớt căng thẳng. Trong đó, nhiều cơn ác mộng thể hiện nỗ lực của cơ thể nhằm ứng phó một cách tích cực với các tác nhân gây căng thẳng vào ban ngày.
Gặp các vấn đề sức khỏe tâm thần
Mặc dù việc gặp ác mộng có thể gây lo lắng, một số nhà nghiên cứu cho rằng ác mộng có thể giúp giảm bớt căng thẳng. Ác mộng cũng liên quan đến nhiều vấn đề về sức khỏe tâm thần, bao gồm trầm cảm, rối loạn lo âu, rối loạn lưỡng cực, tâm thần phân liệt và rối loạn căng thẳng sau chấn thương (PTSD). Ác mộng thường được coi là một triệu chứng đặc trưng của PTSD, ảnh hưởng đến 72% số người mắc hội chứng này. Nhiều bệnh nhân cho rằng ác mộng giúp họ giảm bớt cảm giác đau thương, bất lực và thiếu kiểm soát.
Do đang sử dụng thuốc
Có một số loại thuốc có thể tăng nguy cơ gặp ác mộng cho người dùng, bao gồm các loại thuốc chống trầm cảm, thuốc an thần và ma túy. Ngừng sử dụng thuốc sau một thời gian cũng có thể dẫn đến ác mộng. Nhiều loại thuốc như barbiturat và benzodiazepine có thể làm giảm thời gian giấc ngủ REM mỗi đêm, và khi ngừng sử dụng, cơ thể phải phục hồi lại giấc ngủ REM, dẫn đến nguy cơ gặp ác mộng và những giấc mơ sống động.
Melatonin là một loại hormone giúp thúc đẩy giấc ngủ và được sản xuất tự nhiên trong cơ thể. Nhiều người sử dụng melatonin như một loại thuốc ngủ không kê đơn và báo cáo tình trạng ác mộng sau khi sử dụng thuốc, do tăng thời lượng giấc ngủ REM và gia tăng cơ hội gặp ác mộng hoặc giấc mơ sống động khác. Tuy nhiên, hiện tại vẫn còn rất ít nghiên cứu về tác dụng phụ tiềm ẩn của melatonin.
Do tình trạng rối loạn giấc ngủ
Một số rối loạn giấc ngủ như mất ngủ, ngưng thở khi ngủ và chứng ngủ rũ có thể góp phần làm tăng nguy cơ gặp ác mộng. Nghiên cứu cho kết quả, ác mộng được thường gặp ở khoảng 17% những người bị mất ngủ kinh niên và 33% người được chẩn đoán mắc chứng ngủ rũ.
Chứng rối loạn ác mộng được chẩn đoán nếu tình trạng tái diễn nhiều lần và ảnh hưởng đến các hoạt động trong ngày. Đây là một loại rối loạn giấc ngủ, còn được gọi là chứng mất ngủ ký sinh.
Chứng hoảng loạn vào ban đêm là một loại mất ngủ ký sinh khác, được đặc trưng bởi tình trạng hoảng sợ trong khi ngủ, giấc ngủ không yên, đánh võng chân tay, khua khoắng và thậm chí là la hét.
Do ăn quá gần giờ đi ngủ
Một lý do bất ngờ khác là do bạn ăn quá gần giờ ngủ cũng có thể làm tăng nguy cơ gặp ác mộng. Trong một nghiên cứu đăng tải trên tạp chí PubMed, có đến 9,5% số người được khảo sát nhận thấy việc ăn khuya ảnh hưởng đến nội dung giấc mơ, dù họ không rõ liệu bữa ăn dẫn đến ác mộng hay có nguyên nhân khác giải thích cho hiện tượng này.