Rối loạn giấc ngủ là một vấn đề thường gặp ở mọi độ tuổi và không phân biệt giới tính, xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau.
Bệnh có ba hình thái chính bao gồm mất ngủ, ngủ quá nhiều và rối loạn nhịp thức ngủ. Áp lực từ cuộc sống hiện đại đang dần làm cho rối loạn giấc ngủ trở nên phổ biến hơn.
- Rối loạn giấc ngủ thường gặp ở người nào?
- Các thể bệnh của rối loạn giấc ngủ
- Những ảnh hưởng đến sức khỏe
- Biện pháp điều trị rối loạn giấc ngủ
Rối loạn giấc ngủ thường gặp ở người nào?
Áp lực lớn từ xã hội công nghiệp, sự thay đổi môi trường sống và tác động của vấn đề kinh tế làm con người trở nên căng thẳng vượt quá mức thông thường. Các vấn đề xã hội, công việc, khủng hoảng tâm lý, tình cảm và cả stress mạnh đều làm gia tăng nguy cơ rối loạn giấc ngủ.
Thống kê cho thấy tới 80% số bệnh nhân đến khám bị mắc RLGN, với các triệu chứng như ngáy và ngưng thở khi ngủ. Trong số đó, có 5% trường hợp bị bệnh nặng đến mức cần chú ý đặc biệt.
Người làm công việc đòi hỏi sự tập trung cao độ và luôn phải đối mặt với căng thẳng, dễ bị mắc bệnh RLGN. Điển hình là các nhà quản lý, doanh nhân, công nhân kỹ thuật và những người làm việc liên tục với máy tính hoặc lái xe.
Các thể bệnh của rối loạn giấc ngủ
Rối loạn giấc ngủ thường biểu hiện dưới ba hình thái chính là mất ngủ, ngủ nhiều và rối loạn nhịp thức ngủ.
Chứng mất ngủ do rối loạn giấc ngủ
Người bị mất ngủ thường gặp khó khăn khi vào giấc ngủ và duy trì nó, dẫn đến thời gian ngủ giảm đi và chất lượng giấc ngủ không ổn định.
Chứng mất ngủ thường liên quan đến căng thẳng, lo âu, trầm cảm và các vấn đề rối loạn tâm thần khác, và đôi khi có thể là triệu chứng của một bệnh lý cụ thể.
Để được coi là rối loạn giấc ngủ, tình trạng mất ngủ phải xảy ra ít nhất 3 lần/tuần, trong khoảng thời gian ít nhất một tháng. Tình trạng mất ngủ kéo dài gây lo lắng, sự sợ hãi và thậm chí có thể gây trầm cảm, đồng thời làm tình trạng mất ngủ trở nên nghiêm trọng hơn.
Chứng ngủ nhiều do rối loạn giấc ngủ
Ngủ nhiều được phân loại thành ba loại chính gồm: ngủ rũ, ngủ nhiều nguyên phát và hội chứng ngừng thở khi ngủ.
- Ngủ rũ là một tình trạng bệnh lý thần kinh mạn tính, có đặc điểm là bệnh nhân không thể kiểm soát việc rơi vào giấc ngủ trong khi đang nghỉ ngơi hoặc thực hiện các hoạt động hàng ngày, ngoại trừ lúc ăn uống hay vệ sinh.
- Trong chứng ngủ nhiều nguyên phát, ban đêm bệnh nhân ngủ nhiều, nhưng ban ngày lại cảm thấy rất buồn ngủ và dễ ngủ gật. Tuy nhiên, người bệnh vẫn có khả năng tỉnh táo và chống lại cơn buồn ngủ này. Tình trạng ngủ nhiều tồn tại ít nhất từ một tháng trở lên và ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày.
- Hội chứng ngừng thở khi ngủ được đặc trưng bởi việc ngừng hô hấp trong khoảng 20-40 giây trong lúc ngủ. Hội chứng này gây giảm bão hòa ôxy và tăng nồng độ carbonic trong máu, dẫn đến tình trạng bệnh nhân thỉnh thoảng tỉnh giấc ngắn trong đêm.
Rối loạn nhịp thức ngủ khi bị RLGN
Rối loạn nhịp thức ngủ là tình trạng mất đi sự đồng bộ giữa nhịp thức ngủ của người bệnh và nhịp thức ngủ bình thường của người khỏe. Hiện tượng này thường gây ra những lúc tỉnh giấc bất thường trong giấc ngủ, kèm theo những hành vi tự động, sự lú lẫn tâm thần và khả năng quên.
Do rối loạn nhịp thức ngủ, giấc ngủ của bệnh nhân thường bị ngắt quãng, không sâu và họ cảm thấy không thỏa mãn về chất lượng giấc ngủ. Nguyên nhân của bệnh thường liên quan đến các yếu tố tâm lý, tuy nhiên cũng có thể là do các bệnh thực thể hoặc di truyền.
Những ảnh hưởng đến sức khỏe
Mất ngủ kéo dài gây ra nhiều hậu quả tiêu cực, bao gồm giảm trí nhớ, khó tập trung và suy giảm khả năng lao động, dẫn đến sự mất đi tính tích cực trong cuộc sống. Ngoài ra, mất ngủ còn tăng nguy cơ phát triển một số bệnh hoặc làm tình trạng bệnh hiện tại trở nên nặng hơn.
Nếu hội chứng ngừng thở khi ngủ không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, nó có thể ảnh hưởng đến hệ tim mạch. Các hậu quả có thể bao gồm tăng huyết áp, suy tim, thiếu máu cơ tim, rối loạn nhịp tim, cảnh báo về đột tử trong giấc ngủ, cũng như nguy cơ tai biến mạch máu não.
Biện pháp điều trị rối loạn giấc ngủ
Hiện nay, để phát hiện và chẩn đoán rối loạn giấc ngủ, các bệnh viện sử dụng máy đa kí giấc ngủ có khả năng ghi lại toàn bộ những dấu hiệu bất thường trong giấc ngủ của bệnh nhân qua các kênh điện não, điện tim, điện cơ, thông khí hô hấp và chỉ số oxy.
Từ đó, giúp các bác sĩ xác định nguyên nhân gây ra rối loạn giấc ngủ và đưa ra các liệu pháp điều trị hiệu quả cho các bệnh nhân, bao gồm những trường hợp mất ngủ, ngáy và ngưng thở khi ngủ, hội chứng chân không yên, cử động chi có chu kỳ, ngủ rũ, mộng du và nghiến răng.
Bên cạnh đó, cần áp dụng phương pháp vệ sinh tâm lý giấc ngủ, như tạo thói quen thức ngủ đúng giờ, tránh dùng các loại thuốc và chất kích thích thần kinh trung ương, giảm căng thẳng tâm lý và có chế độ làm việc, nghỉ ngơi và luyện tập hợp lý để duy trì sự cân bằng. Trước khi đi ngủ, có thể áp dụng các phương pháp truyền thống như bấm huyệt, xoa bóp và tắm nước ấm để gây dựng cảm giác êm dịu.
Ngoài ra, liệu pháp tâm lý cũng có thể được áp dụng, như thư giãn, luyện tập và âm nhạc, tùy thuộc vào trạng thái và sự hỗ trợ của các nhà tâm lý và thầy thuốc.
Chỉ khi các phương pháp trên không hiệu quả, nên sử dụng thuốc an thần và thuốc ngủ, và cần có sự chỉ định của thầy thuốc. Tuyệt đối không nên tự ý dùng các loại thuốc ngủ, bởi vì chúng có thể gây ra tác dụng phụ hoặc gây lệ thuộc (nghiện), đặc biệt là trong trường hợp các thuốc hướng thần.