Hoa thiên lý (tên khoa học là Gynostemma pentaphyllum) là một loại thảo dược quý hiếm được sử dụng từ lâu đời trong y học truyền thống Trung Quốc. Nó có tác dụng bổ thận, tăng cường sức đề kháng, chống lão hóa và giảm stress. Ngoài các tác dụng hỗ trợ điều trị một số vấn đề sức khỏe, hoa thiên lý chữa mất ngủ là bài thuốc dân gian được biết đến rộng rãi.
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng hoa thiên lý có thể giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ và giảm thời gian cần thiết để ngủ. Một nghiên cứu trên người trẻ và người lớn cho thấy rằng sử dụng hoa thiên lý giúp tăng thời gian giấc ngủ và giảm tình trạng mất ngủ.
Ngoài ra, hoa thiên lý còn có tác dụng giảm căng thẳng và lo lắng, hai tình trạng thường gây ra mất ngủ. Điều này giúp giảm stress và tạo ra trạng thái thư giãn giúp ngủ ngon hơn.
Đặc điểm của cây thiên lý
Theo sách “Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam” của GS.TS. Đỗ Tất Lợi, thiên lý còn được gọi là cây hoa lý, hoa thiên lý, dạ lài hương. Đây là một loại cây leo nhỏ, thuộc họ Thiên lý Asclepiadaceae. Tên khoa học của nó là Telosma cordata (Burm.f.) Merr. (Asclepias cordata Burm.f., Pergularia minor Andr. Pergularia odoratissima Wight, Asclepias odoratissima Roxb.).
Cây thiên lý có thân mọc leo, thường có lông trên những bộ phận còn non. Lá của nó có hình tim, thuôn và khía mép ở khoảng 5-8mm về phía cuống, đầu lá nhọn và có lông trên các gân lá. Phiến lá dài 6-11cm, rộng 4-7,5cm, cuống cũng có lông và dài 12-20mm.
Hoa thiên lý khá to và có màu vàng xanh lục nhạt, rất thơm. Chúng mọc thành xim tán, có cuống to, hơi có lông và dài 10-22mm, mang nhiều tán mọc mau liền với nhau. Quả của nó có kích thước lớn, dài 6,5-9,5cm và rộng 12-14mm.
Cây thiên lý được trồng khắp nơi trên đất nước Việt Nam, đặc biệt là nhiều ở miền Bắc để làm cảnh và lấy hoa, lá để nấu canh, xào ăn. Ngoài Việt Nam, cây này cũng mọc ở Ấn Độ, Malaysia, Thái Lan, Indonesia, Trung Quốc, và Philippines.
Để sử dụng, thường ta sẽ hái lá tươi của cây thiên lý giã nát với muối và thêm nước vào để vắt lấy nước. Các nghiên cứu sơ bộ cho thấy, lá và thân của thiên lý đều có chứa alcaloid. Trong hoa thiên lý cũng có chứa nhiều chất dinh dưỡng như chất đạm (2,8%), chất xơ (3%), đường bột, vitamin A, vitamin B1, B2, vitamin C, và các khoáng chất cần thiết cho cơ thể.
Cách dùng hoa thiên lý chữa mất ngủ
Xưa nay, mọi người thường chỉ quen dùng hoa và lá thiên lý non để nấu canh, xào ăn cho mát và bổ, mà không biết rằng hoa thiên lý được ứng dụng trong nhiều bài thuốc chữa các chứng bệnh như: Mất ngủ, hỗ trợ tăng sức đề kháng, giúp làm mát cơ thể, an thần, kháng viêm, điều trị giảm đau, phòng rôm sảy…
– Bài thuốc hỗ trợ điều trị mất ngủ: Hoa thiên lý 30g, hoa nhài 10g, tâm sen 15g. Đem sắc lấy nước uống trong ngày, cần uống liền 5 – 7 ngày. Hoặc dùng hoa thiên lý nấu canh với thịt lợn nạc hay cá diếc, ăn liên tục ngày một lần trong vòng 1 tuần.
Cũng có thể dùng hoa thiên lý nấu canh cùng lá vông nem, mỗi loại 30g trộn với nhau, ăn ngày một lần liên tục trong 1 tuần giúp giảm mệt mỏi, an thần, ngủ ngon giấc.
– Nếu muốn phòng chống rôm sảy mùa nóng: Nấu canh hoa thiên lý ăn hằng ngày. Riêng với trẻ nhỏ, mẹ có thể nghiền lá và hoa thiên lý ra nấu lẫn với bột, cháo cho bé ăn.