Caffeine được biết đến với một số lợi ích cho sức khỏe như cung cấp năng lượng, kích thích hệ thần kinh trung ương giúp tỉnh táo, tập trung. Tuy nhiên, việc lạm dụng caffeine dễ gây nghiện và dẫn đến các tác dụng không mong muốn như ảnh hưởng hệ thần kinh, cản trở giấc ngủ tự nhiên.
Một nghiên cứu cho thấy, người tiêu thụ vượt quá 400 mg caffeine (tương đương 4 tách cà phê) mỗi ngày sẽ giảm hàm lượng 6-sulfato melatonin. Đây là thành phần chính của melatonin – một loại hormone ngủ được cơ thể sản xuất tự nhiên. Thiếu hụt melatonin dẫn đến mất ngủ, khó ngủ, thiếu ngủ. Đặc biệt, những người nhạy cảm với caffeine dù tiêu thụ ít vẫn có thể ảnh hưởng giấc ngủ.
Với những người có thói quen dùng nhiều caffeine, khi dừng đột ngột dễ gặp các triệu chứng nhức đầu, mệt mỏi, khó tập trung, buồn nôn, đau cơ, rối loạn giấc ngủ. Nhiều người lầm tưởng rằng caffeine không chỉ có trong cà phê, tuy nhiên nó còn có trong một số thực phẩm, đồ uống khác.
- Trà: có chứa hàm lượng caffeine nhiều hơn cà phê, gây tác dụng dài hơn. Trong lá trà có chứa các hợp chất thực vật tự nhiên như polyphenol, tanin, có khả năng làm chậm quá trình giải phóng caffeine. Một ly trà đen chứa khoảng 47 mg caffeine, một ly trà xanh có 28 mg. Nhưng đa số trà thảo dược không chứa caffeine nên chúng ta hoàn toàn có thể sử dụng.
- Chocolate được làm từ hạt cacao: Lượng caffeine có trong các chế phẩm cacao không đồng nhất mà khác nhau, càng nhiều cacao thì hàm lượng caffeine càng cao. 30 g chocolate đen chứa khoảng 12 mg caffeine. Chocolate đắng có nồng độ caffeine cao hơn chocolate ngọt, chocolate sữa.
- Nước tăng lực nhiều đường: là thức uống được nhiều người yêu thích nhưng chứa nhiều caffeine. Theo các chuyên gia dinh dưỡng, một số loại nước tăng lực có thể chứa đến 200 mg caffeine mỗi lon. Khi cơ thể dung nạp quá nhiều caffeine từ nước tăng lực trong một ngày sẽ gây kích thích hưng phấn quá mức, dẫn đến mất ngủ và các vấn đề về tim như nhịp tim không đều và tăng huyết áp.
- Kẹo cao su: là chất mềm, dẻo và chứa caffeine. Cơ thể hấp thụ caffeine nhanh hơn khi nhai kẹo cao su do các tế bào niêm mạc miệng hấp thụ nhanh. Nhai kẹo cao su có chứa caffeine làm tăng sự tỉnh táo và khả năng tập trung, nhưng không tốt cho giấc ngủ.
Ngoài do caffeine còn có nhiều tác nhân khác gây mất ngủ như: stress, tác động tiêu cực từ môi trường, tuổi tác, bệnh lý, thói quen sinh hoạt…
Vì vậy, người bị mất ngủ hay khó ngủ nên uống nước ép trái cây, trà thảo mộc, ăn các loại quả mọng… giúp duy trì lượng caffeine trong giới hạn an toàn. Xây dựng lịch ngủ – thức, chế độ ăn uống khoa học, tập thể dục thường xuyên 30 phút mỗi ngày để tăng cường trao đổi chất và sức khỏe, làm dịu tinh thần, cải thiện giấc ngủ. Nếu mất ngủ không do caffeine, người bệnh nên đi khám tại chuyên khoa thần kinh để có phương án điều trị phù hợp.